Perfecte French press

De French press

Laten we met de deur in huis vallen. Met de French press kun je het beste uit de koffieboon halen. Mits goed gebruikt, geeft de French press fantastische koffie!

Het mooie aan de French press is dat je niet veel nodig hebt om heerlijke koffie te maken. Je hebt niet veel meer nodig dan de (versgebrande en -gemalen) koffiebonen, water dat net van de kook af is en natuurlijk de French press.

De French press is bekend onder veel verschillende namen en verkrijgbaar in verschillende uitvoeringen. De meest gebruikte namen zijn:

• cafetière
• press pot
• coffee press
• coffee plunger
• maar wij prefereren: French press

De French press is in vele uitvoeringen te koop. Vaak lijken ze op elkaar. Het opvallende kenmerk zit ook in de naam verstopt: een zuiger die je naar beneden drukt!

De meeste uitvoeringen zijn van glas, maar er zijn ook mooie keramieken of RVS kannen. Perfect voor onderweg is een plastic uitvoering.

Hoe werkt de French press?

Het succes van deze zetwijze zit vooral in de eenvoud.

De kan wordt gevuld met een mengsel van (bijna) kokend water en gemalen koffiebonen. Hier voltrekt zich het wonder: het water wordt koffie.

De zuiger, welke op of in het deksel is gemonteerd, bevat een filter. Door deze door het water en koffie mengsel te duwen, zal het koffiebonenresidu worden gescheiden van de koffie.

Hieronder geef ik je ons basisrecept zodat je snel aan de slag kunt mij jouw French press.

Ons basisrecept

De belangrijkste vraag is natuurlijk hoe je de French press gebruikt. Met onderstaand ‘recept’ maak je in een handomdraai heerlijke koffie.

Hieronder staat het hele proces uitgebreid beschreven.

0. Voorbereiding

Goede voorbereiding is het halve werk. Bij het zetten van koffie, op welke wijze dan ook, gaat die regel ook op.

Leg alles wat je nodig hebt klaar, zodat je het koffiezetproces – ja, dat is echt één woord – optimaal laat verlopen.

Wat heb je nodig voor de French press?

• Koffiebonen. Liefst versgebrand.
• Een koffiemolen, tenzij je natuurlijk gemalen koffie gebruikt.
• Een waterkoker of Quooker.
• Maatbeker voor het water.
• De French press.
• Iets om de koffie mee te wegen of af te meten.
• Een lange lepel of spatel.
• Een stopwatch of klokje. Voor de purist…
• De French press natuurlijk

1. Afmeten hoeveelheid koffiebonen

De hoeveelheid koffie is, bij deze zetwijze, niet in harde cijfers vast te leggen. Een goed uitgangspunt is een verhouding van 1:15 ten opzichte van de hoeveelheid water.

Of je meer of minder koffiebonen wilt gebruiken, dus de verhouding aanpassen, is afhankelijk van twee factoren:

• Hoe jij je koffie het liefst drinkt. Iets krachtiger? Gebruik dan meer bonen.
• De soort en kwaliteit van de koffiebonen. De ene boon is de ander niet. We zullen er zo iets meer over schrijven.

Je kunt telkens de juiste hoeveelheid afwegen, maar als je eenmaal een goede verhouding hebt gevonden, dan weet je meestal gevoelsmatig de juiste hoeveelheid.

Nogmaals, bij de French press komt het niet zo nauw. Begin met 1:15 en pas het de volgende keer iets aan.

2. Water koken

Het klinkt wellicht overbodig om te melden dat je het water moet koken.

In de vorige stap heb je de juiste hoeveelheid koffiebonen afgewogen of afgemeten. Daarbij ben je uitgegaan van een bepaalde hoeveelheid water.

Kook niet te weinig, maar ook niet te veel. Kook je te weinig, dan klopt de verhouding zeker niet. Kook je te veel, dan bestaat het risico dat je te veel water gebruikt, waardoor de koffie niet krachtig genoeg is.

Let op dat je net iets meer water kookt dan je nodig hebt. Je moet namelijk de kan omspoelen met kokend water.

Terwijl je het water kookt, kun je de koffiebonen alvast malen.

3. Maal de koffiebonen

Een van de belangrijkste stappen in het (dagelijks) leven van de barista is het malen van de koffie.

Een verkeerde maling zal de beste koffieboon onherroepelijk verpesten. Gelukkig is ook hier de French press zeer tolerant.

Voor de French press gebruik je een grove maling. Als je wilt weten wat een grove maling is, dan kun je dat hier [LINK] lezen.

Gebruik je een te fijne maalgraad voor je koffiebonen, dan zal het filter van de French press niet alle koffieresidu filteren. Het gevolg is dat je gemalen koffiebonen drinkt. Geen aanrader…

Een goede koffiemolen is belangrijk. De French press is echter niet zo kieskeurig. Een eenvoudige molen of zelfs een kruidenmolen kan voldoen.

Je kunt natuurlijk ook gemalen koffiebonen kopen. Wij kunnen de koffiebonen op de juiste maalgraad van je malen.

Koop je koffie in de supermarkt, dan zal die meestal te fijn gemalen zijn. Op sommige verpakkingen staat voor welke zetwijzen de koffieboon geschikt is. Staat er niets op? Dan zal de koffie waarschijnlijk niet geschikt zijn.

4. Doe de gemalen koffie en een deel van het water in de kan

Je hebt nu het water gekookt en de juiste/gewenste hoeveelheid koffiebonen gemalen. Het water, dat je voor de koffie gebruikt, moet iets van de kook af zijn. Ruim 95 graden Celcius. Als je het water na het koken een halve minuut laat staan, dan zal het ongeveer die temperatuur hebben.

Spoel eerst, dus voordat je koffiebonen in de kan doet, de kan om met een beetje heet water. Daarom moest je ook iets meer water koken dan noodzakelijk. Waarom spoel je kan voor? Het verwijdert eventueel stof uit de kan, verwarmt de kan voor en maakt de kan vochtig. Dit komt de koffie ten goede.

Doe de gemalen koffiebonen in de voorverwarmde en nog vochtige kan. Voeg ongeveer een kwart van de hoeveelheid water toe.

Het kan zijn dat de gemalen koffiebonen op het water gaan drijven of samenklonteren. Om dat te vermijden / op te lossen is het belangrijk om te roeren of walsen.

Roer het mengsel door met een lange lepel of wals de kan.

Wacht nu ongeveer 30 seconden.

5. Voeg al het water toe

Voeg nu het resterende water toe. Let op, heb je de juiste hoeveelheid water gekookt?

Doe de deksel op de kan, maar druk de zuiger nog NIET meteen naar beneden.

De tijd gaat nu in. Heb je een stopwatch? Begin dan nu met tellen.

Ga meteen door naar de volgende stap.

6. Druk de zuiger langzaam 50% naar beneden én trek m weer omhoog

Na het maken van honderden French press koffies, weten we dat deze stap één van de belangrijkste is.

Druk de zuiger langzaam half naar beneden en trek ‘m weer omhoog. Er ontstaat een werveling in je koffiebonen en water mengel. Dit bevordert het extractieproces.

Wacht, voordat je doorgaat naar de volgende stap, totdat jouw stopwatch of klokje ‘3 minuten’ aangeeft. Ook hier geldt weer, het is heel persoonlijk en afhankelijk van de kwaliteit van de koffie.

Koffie van een matige kwaliteit of die al wat ouder is, zal een langere extractie tijd vragen.

De tijd die je nodig hebt, zal ook afhangen van de maalgraad van de koffieboon. Is de koffie (te) fijn gemalen, dan zullen de stoffen in de koffieboon sneller extraheren in het water, je zult dan de extractie tijd moeten verkorten. Is de koffie te grof gemalen, dan zal je meer tijd moeten nemen.

Overigens, voor de French press geldt hetzelfde als voor elke andere zetwijze, pas op met een te lange extractietijd. Te lang maakt de koffie bitter. Vaak denken Nederlanders dat een lange extractietijd zorgt voor, wat ze dan noemen, sterke koffie. Een sterk bakje wordt echter verkregen door de verhouding en maalgraad. Extractietijd verlenging is hooguit schadeherstel, maar de prijs is een bittere (na)smaak. Letterlijk!

7. Duw de zuiger helemaal naar beneden

Geeft je klokje de juiste tijd aan? In ons geval is dat 3 minuten.

Duw dan de zuiger helemaal naar beneden. Hierdoor wordt de koffiebonen residu gescheiden van de koffie.

Maar let op:

• Duw de zuiger langzaam maar gelijkmatig naar beneden. Voorzichtig dus.
• Tijdens het naar beneden duwen moet je een zekere tegendruk voelen. Het is een kwestie van voelen.
  • voel je te weinig tot geen tegendruk? Dan moet je in het vervolg iets fijner malen.
  • voel je een grote tegendruk? Maal dan iets grover, de gemalen koffiebonen verstoppen nu het filter.

8. Genieten van je koffie!

Je koffie is nu klaar. Schenk de koffie rechtstreeks uit de kan in de kopjes. Het deksel met de zuiger laat je op de kan zitten.

De French press filter nooit alle koffieresidu uit de koffie. De koffie bevat altijd fijne deeltjes koffieboon. Daar is niets aan te doen, dat hoort bij de zetwijze.

Van mijn vader leerde ik het volgende:

Wie zijn vrienden wil gedenken, zal zichzelf als eerste thee en als laatste koffie inschenken

Als je French press koffie hebt gedronken of gezet, dan weet je waarom. Het onderste uit de kan bevat de meeste koffieboon deeltjes. Het is dus niet altijd goed om het onderste uit de kan te halen.

Uitervaring weet ik dat de volgende waarschuwing op z’n plaats is: pas op met het opruimen van de kopjes. Iedereen heeft een bodempje koffie laten staan.

9. Evalueren en bijstellen

De laatste stap is belangrijk voor de volgende keer. Hoe heb je je koffie ervaren? Wat kun je ervan leren?

Was de koffie te slap of juist te krachtig?

Heb je tijdens het proces de tijden bij moeten stellen?

Hieronder staan de meest voorkomende problemen bij de French press en hoe je ze kunt oplossen.

De volgende keer zal je French press weer iets perfecter worden.

Veel voorkomende problemen

De smaakt te slap

Er zijn weinig dingen in de wereld die smeriger zijn dan te slappe koffie.

Je kunt ‘t al zien aan de koffie, die hoort donker en (nagenoeg) ondoorzichtig te zijn. Lijkt je koffie meer op thee? Dan smaakt ‘ie waarschijnlijk niet lekker.

Er zijn meerdere oorzaken voor te slappe koffie.

1. Te grove maling.
   • De koffiebonen zijn onvoldoende fijn gemalen, waardoor de bestanddelen die we willen gebruiken niet met het water in contact komen.
   • Onze oplossing: Maal de koffie de volgende keer iets fijner.
2. Onvoldoende extractietijd.
   • De koffiebonen moeten de tijd hebben om hun werkzame stoffen af te geven aan het water.
   • Onze oplossing: Let op dat je de extractietijd lang genoeg maakt. We adviseren 3 tot 4 minuten. 

Zowel voor de maling als voor de extractietijd geldt dat je deze in kleine stappen moet aanpassen. En nooit beide parameters aanpassen.

De koffie smaakt bitter

Koffie bevat altijd een bitter toon, maar het moet een accent zijn en moet zeker niet overheersen.

Smaakt je koffie overduidelijk bitter, dan zijn er een aantal oorzaken te onderzoeken:

1. Slechte koffiebonen.
   • Koffiebonen uit de supermarkt zijn belachelijk goedkoop. De koffiebonen zijn geselecteerd op prijs en niet op kwaliteit. Met koffiebonen van een matige kwaliteit kan nooit goede en smaakvolle koffie worden gemaakt.
   • Onze oplossing: Kies voor versgebrande koffiebonen van een goede kwaliteit.
2. Te hoge water temperatuur.
   • Water boven 95 graden is te heet. Water moet wel hebben gekookt, maar daarna iets afgekoeld zijn.
   • Onze oplossing: Laat het water dus iets langer staan voordat je het op de gemalen bonen giet.
3. Te lange extractietijd.
   • Bij een te lange extratijd komen de bittere accenten vrij uit de koffiebonen.
   • Onze oplossing: Kies voor een extractietijd van maximaal 3 tot 4 minuten.
4. Te lang gewacht met uitschenken.
   • De French press heeft als (groot) nadeel dat het residu, onderin de kan, in contact blijft met het water/koffie. Zeker de koffie onderin de kan blijft daardoor in contact met de koffiebonen. Hierdoor wordt impliciet de extratijd overschreden.
   • Onze oplossing: schenk de koffie onmiddellijk uit de kan. 

Koffie is te sterk

Deze is altijd lastig. Wat is te sterk? Bedoel je dat de koffie bitter is? (zie dan hierboven)

De smaak van koffie wordt bepaald door de zetwijze en de gebruikte koffiebonen.

Heeft het water onvoldoende de werkzame stoffen uit de koffiebonen kunnen halen, dan is de koffie slap en smakeloos.

Is er ergens iets misgegaan, dan is de koffie waarschijnlijk bitter van smaak.

Is het proces optimaal, dan is de koffie zoals ‘ie hoort te zijn.

Vind je de koffie te sterk? Kies dan voor andere bonen of een andere zetwijze.

Veel residu in de koffie

De French press laat altijd koffieresidu achter in de koffie. De fijnste delen van de gemalen koffiebonen worden dan niet gefilterd.

Het is altijd de aanbeveling om het onderste uit de kan niet uit te schenken en ook een bodempje koffie in je kopje achter te laten.

Er is echter een verschil tussen een beetje residu en te veel.

1. Te fijn gemalen koffie
   • Hoe fijner de koffie, hoe meer deeltjes niet door het filter worden tegengehouden. Logisch toch?
   • Onze oplossing: maal de koffiebonen iets minder fijn
2. Ruimte tussen het filter en de kan
   • Als er ruimte tussen het filter en de kan zit, krijgen de gemalen koffiebonen deeltjes de kans om de dans te ontspringen.
   • Dit kan worden veroorzaakt door vuil tegen de kans of het zijkant van het filter of de zuiger.
   • Onze oplossing: maak de kan, het filter en de zuiger goed schoon.
3. Beschadigd filter
   • Het filter is een gebruiksvoorwerp. De dingen die we gebruiken gaan op een gegeven moment stuk.
   • Onze oplossing: controleer het filter en koop eventueel een vervangende filter.

Wat is de perfecte maalgraad?

De maalgraad is belangrijk voor elke methode die je gebruikt om koffie te zetten. Van alle parameter die je tot je beschikking hebt, is de maalgraad eigenlijk de enige die je kunt aanpassen.

Als je ons vraagt wat de perfecte maalgraad is, dan zullen we het antwoord schuldig blijven. De maalgraad voor de French press is namelijk afhankelijk van diverse factoren.

Hoe fijn of minder fijn je de koffiebonen moet malen is afhankelijk van:

• Ten eerste van de zetwijze. Dat is natuurlijk een gegeven: de French press.
• Vervolgens van de gebruikte bonen. Het soort boon, versheid en wijze van branden.
• Jouw techniek. Hoe warm is het water, hoelang is de extractietijd, hoe gebruik je de French press en de eigenschappen van jouw French press.
• Tenslotte van jouw eigen smaakbeleving. Hoe wil je je koffie? Wat verwacht je van jouw koffie?

De meeste zaken kun je niet zomaar aanpassen. Je kunt niet de extractietijd verlengen tot 10 minuten, je hebt waarschijnlijk geen arsenaal aan soorten koffiebonen en je hebt nu eenmaal die ene fraaie French press. En heel eerlijk, die techniek pas je niet zomaar aan, je zet koffie op jouw manier. Het enige waarmee je kunt spelen, is de maalgraad.

De French press is niet zo kieskeurig. Niet te fijn en niet te grof. Maar hoe vind je de juiste maalgraad?

Ons advies:

• Je kunt het beste beginnen met een iets te grove maling. Groter dan een zoutkorrel. Is er een maat voor de grote van een zoutkorrel?
• Volg ons recept (zie hierboven) en probeer je koffie. Is ‘ie te slap, maar weet je dat je de overige parameters (tijd en temperatuur) goed zijn? Maal dan iets fijner.
• Maak de maalgraad fijner in kleine stapjes.
  • Gebruik je een eenvoudige koffie- of kruidenmolen, dan zul je het op het oog moeten doen. Probeer dan de tijd dat je maalt op te schrijven. En verleng deze tijd telkens met 5 seconden. Meten is weten immers.
  • Gebruik je een instelbare koffiemolen, verlaag dan de fijnheid van de maling in kleine stapjes. Hoe kleiner, hoe beter.

Welke koffiebonen gebruik je?

Ons motto is en blijft:

“goede koffie is een keuze”

Ongeacht jouw kwaliteit als (thuis) barista; met slecht koffiebonen kun je nooit goede koffie maken. Het is en blijft een keus.

1. Kies daarom voor bonen van een goede kwaliteit. Supermarkt koffiebonen zijn goedkoop, maar dat staat haaks op de kwaliteit.
2. Zorg ervoor dat ze vers zijn. Koffiebonen kun je, mits goed bewaard, gerust een half jaar bewaren. Maar hoe verser, hoe beter. Overigens, met ‘vers’ bedoelen we versgebrand natuurlijk.
3. Kies voor een single origin koffieboon. Of liever nog een single estate. De singles hebben een herkenbaar smaakpatroon. Met de French press kun je de beste tonen in de koffie naar boven halen.

Gelukkig is er tegenwoordig zoveel keus.

Hoe (on)gezond is de koffie uit de French press

Koffie en gezondheid. We hebben er een hele categorie aan gewijd. Er valt namelijk erg veel te vertellen over de relatie tussen die twee.

Op water na, is koffie de meest gedronken drank ter wereld. Het is ook de meest onderzochte drank ter wereld. Koffie wordt tegenwoordig over het algemeen gezien als een drank die bijdraagt aan een goede gezondheid. 

Er zijn echter ook aspecten die in ogenschouw genomen moeten worden. Aspecten die de positieve eigenschappen van koffie teniet doen.

De belangrijkste is de zetwijze. Hoe meer er gefilterd wordt, des te meer de positieve eigenschappen tellen.
Concreet gezegd: koffie gezet met een filter is gezonder dan koffie zonder filter.
De French press laat nogal wat koffieresidu achter in de koffie. Dat maakt de French press koffie minder gezond dat bijvoorbeeld een snelfilter of een Chemex koffie.

Meer over koffie en gezondheid vind je [HIER]

Wat is de historie van de French press?

Wil je het stralend middelpunt op een feestje zijn? Dan kan kennis over de geschiedenis van de French press zeker helpen. Onder het motto, dat “alle kleine beetjes helpen”… 

Het ding heet ‘French press’, dus zal het wel een Franse uitvinding zijn. Maar er zijn zoveel namen voor hetzelfde product or proces. Het lijkt wel alsof alle koffie uitvindingen Italiaans zijn, dus een Franse bijdrage aan de koffie cultuur is op z’n minst verrassend.

Er zijn, net als bij de veel andere uitvindingen, meerdere verhalen in omloop. Zeker in een markt die veel met emotie en smaak te maken heeft, zijn verhalen altijd welkom. Dit is het verhaal dat wij (en met ons veel anderen) het meest aannemelijk vinden.

Eeuwen lang werd koffie gezet door een mengsel van gemalen koffiebonen en water een de kook te brengen. Tijdens het koken werden de werkzame stoffen uit de koffiebonen onttrokken en afgegeven aan het water. Dit lijkt op de Turkse koffiezetmethode. Het verhaal gaat, en nu komt ‘t, dat een Fransman op een dag water zonder gemalen koffiebonen aan het koken was. Hij was de koffiebonen vergeten en deed ze pas bij het water toen dat al ruim aan het koken was. Het had een heel ander effect dan wat hij gewend was. De gemalen koffiebonen bleven op het water drijven in plaats van zich onmiddellijk te mengen. Hij gebruikte een lepel om de koffiebonen naar beneden te duwen. Het resultaat was bruin vocht dat verdraaid veel leek op koffie, maar toch anders dan hij gewend was. Ook de smaak was anders, maar veel minder sterk. Een nieuwe zetwijze stond op het punt van ontstaan.

Of dit verhaal waar is, weet niemand. Maar zonder verhalen is het leven saai. Los van het waarheidsgehalte heeft weten we één ding zeker. De cafetière, wat dus hetzelfde is als de French press, is voor het eerst in 1852 gepatenteerd. Door de heren Mayer en Delforge, allebei hartstikke Frans.

Ook in Italië is de French press uitgevonden. In 1928 is het gepatenteerd door Attilio Calimani en Giulio Moneta. De kans bestaat dat ze geïnspireerd waren. 🙂 Nee, eerlijk is eerlijk, er zijn technische verschillen tussen het Franse patent uit 1852 en het Italiaanse van 1928. De huidige French press voldoet aan het Italiaanse. Iets met afsluiting tussen de zuiger en de wand van de kan.

Sindsdien zijn er patenten vastgelegd om het concept te verbeteren. Met name het uiterlijk.

Het model zoals we dat nu (her)kennen is 1958 gepatenteerd door de Zwitser Faliero Bondanini. Tot 1991 is dat model, onder patent, in Europa geproduceerd onder de naam ‘Chambord’. Het werd vooral in Frankrijk een enorme hit, vandaar de naam French press. In 1991 kocht het Deense Bodum de rechten om het product te produceren en verkopen. Ze gebruikten de naam ‘La Cafetière’, naar het oorspronkelijk Franse patent. Er schijnen nog steeds allerlei juridische geschillen te zijn over het gebruik van deze naam.

Maar goed, is het nu Frans, Italiaan, Zwitsers of zelfs Deens? Wij noemen het gewoon de French press of soms de cafetière.